Sâm Dây Ngọc Linh: Dược Liệu Quý Hiếm Chỉ Có Tại Việt Nam

Trong khu vực núi Ngọc Linh ở Tây Nguyên, Việt Nam, có nhiều loại dược liệu quý giá. Bên cạnh sâm Ngọc Linh – bảo vật quý giá của Việt Nam, sâm dây Ngọc Linh cũng là một loại dược liệu có nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe.

Vậy sâm dây Ngọc Linh có những đặc điểm gì? Loại cây này chứa những thành phần hoá học nào mang lại lợi ích cho sức khỏe? Đối tượng sử dụng sâm dây Ngọc Linh là ai? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu qua bài viết của Congtysamngoclinh.com

Sâm dây Ngọc Linh là gì?

Trong Y học Cổ truyền, sâm dây Ngọc Linh (Đẳng sâm) thường được sử dụng thay thế cho nhân sâm vì có giá thành rẻ hơn. Do đó, sâm dây Ngọc Linh còn được gọi là “nhân sâm của người nghèo” vì cả đẳng sâm và nhân sâm đều có tác dụng bổ khí. Các bài thuốc Đông y có thể sử dụng sâm dây Ngọc Linh để thay thế nhân sâm, ví dụ như Thập toàn đại bổ thang và Tứ trân thang.

Tuy nhiên, khi sử dụng sâm dây Ngọc Linh thay thế cho nhân sâm trong bài thuốc, cần điều chỉnh liều lượng và cân nhắc việc thay thế một phần hoặc toàn bộ. Vì có nhiều trường hợp đẳng sâm không thể thay thế nhân sâm do tác dụng bổ khí của hai loại dược liệu này khác nhau: Đẳng sâm có tác dụng bổ trung ích khí, trong khi nhân sâm có tác dụng bổ tỳ vị và nguyên khí.

Xem thêm: Rượu Sâm Ngọc Linh

Vùng địa lý và chu kỳ phát triển sâm dây Ngọc Linh

Sâm dây Ngọc Linh trồng được ở đâu?

Sâm dây Ngọc Linh (Đẳng sâm) là loại cây mọc ở nhiều khu vực thuộc Đông Bắc Á, chủ yếu là Trung Quốc. Ở Việt Nam, từ năm 1961, Viện Dược liệu Trung ương đã tiến hành điều tra và phát hiện sâm dây Ngọc Linh mọc tự nhiên ở một số tỉnh miền núi phía Bắc (Sơn La, Lào Cai, Hà Giang, Lạng Sơn), cũng như ở một số tỉnh vùng Tây Nguyên (như Kon Tum, Lâm Đồng, Gia Lai). Trong những khu vực này, sâm dây Ngọc Linh thường mọc trong các rừng thưa, dưới tán cây rậm.

Chu kỳ phát triển của sâm dây Ngọc Linh

Sâm dây Ngọc Linh có thể trồng từ hạt hoặc cây giống. Phương pháp trồng từ hạt cho cây giống tốt nhưng tốn nhiều thời gian. Do đó, người ta thường sử dụng giống từ cây để tiện lợi hơn.

Trước khi trồng, cần đào gốc, dọn cỏ và lên luống để cung cấp không khí thoáng đãng. Hiện nay, sâm dây Ngọc Linh chủ yếu được trồng theo phương pháp tự nhiên, không cần bón phân, chỉ cần xới đất và làm sạch cỏ vài lần để cây phát triển tốt.

Mỗi năm, chỉ có một vụ trồng sâm dây Ngọc Linh. Thời điểm phù hợp để gieo giống là đầu mùa mưa (cuối tháng 5, đầu tháng 6). Vì vậy, sau khi thu hoạch sâm dây Ngọc Linh vào cuối mùa khô năm trước, đầu năm sau, người trồng nên chuẩn bị giống trước để trồng vào thời điểm mưa đến.

Đặc điểm của sâm dây Ngọc Linh

Dưới đây là sơ lược về các đặc điểm hình thái của cây sâm dây Ngọc Linh.

Đặc điểm thân cây sâm dây Ngọc Linh

Sâm dây Ngọc Linh là loài cây thân thảo leo nhỏ, sống lâu năm. Thân cây có hình trụ, leo bằng dây quấn. Một số phần thân có thể bị biến dạng do bám vào giá thể hoặc cây khác. Thân cây có màu xanh lục nhạt hoặc xanh pha tím, đường kính trong khoảng 1,5 đến 3mm. Thân non thường có lông, sau khi trưởng thành thì trở nên nhẵn hơn. Toàn cây sâm dây Ngọc Linh chứa mủ trắng.

Có thể bạn quan tâm: Sâm Ngọc Linh Chữa Bệnh Tiểu Đường

Đặc điểm rễ cây sâm dây Ngọc Linh

Đặc điểm Rễ của cây sâm dây Ngọc Linh là một trong những bộ phận quan trọng nhất của cây. Rễ có hình dạng thẳng, nhánh phân nhánh thành nhiều cành nhỏ. Rễ chính dài và hình trụ, có thể dài đến 30-40cm. Rễ phụ thường ngắn hơn và nhánh ra từ rễ chính.

Màu sắc của rễ cây sâm dây Ngọc Linh thường là màu nâu sẫm hoặc nâu đen. Rễ có bề mặt nhẵn và mịn, có nhiều nếp gấp và vết nứt. Bên trong, rễ có màu trắng và có một số mạch nhỏ.

Đặc điểm lá cây sâm dây Ngọc Linh

Lá của cây sâm dây Ngọc Linh có hình dạng hình tam giác đến hình trái tim, với đầu lá nhọn và mép lá có răng cưa. Lá có màu xanh đậm và có mặt lông nhưng không quá dày. Thân lá có màu xanh lục và có rãnh.

Đặc điểm hoa và quả của cây sâm dây Ngọc Linh

Cây sâm dây Ngọc Linh có hoa màu vàng nhạt, hình dạng như chuông, thường mọc thành từng chùm hoa nhỏ. Hoa thường nở vào mùa xuân và mùa hè.

Quả của cây sâm dây Ngọc Linh có hình dạng hình cầu hoặc hình elip, màu đen khi chín. Quả chứa nhiều hạt nhỏ có màu nâu.

Công dụng sâm dây Ngọc Linh

Sâm dây Ngọc Linh đã được sử dụng trong Y học Cổ truyền từ lâu với nhiều công dụng và lợi ích cho sức khỏe. Dưới đây là một số công dụng của sâm dây Ngọc Linh:

• Tăng cường sức khỏe: Sâm dây Ngọc Linh có tác dụng bổ trung ích khí, giúp tăng cường sức khỏe và năng lượng, cải thiện tình trạng mệt mỏi, suy nhược cơ thể và giảm căng thẳng.
• Tăng cường chức năng gan: Sâm dây Ngọc Linh có khả năng bảo vệ gan, giúp làm giảm tác động của các chất độc hại lên gan và hỗ trợ quá trình chức năng gan.
• Hỗ trợ tiêu hóa: Sâm dây Ngọc Linh có tác dụng bổ tỳ vị, giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, giảm các triệu chứng khó tiêu, đầy hơi, buồn nôn và nôn mửa.
• Hỗ trợ tăng cường thể lực: Sâm dây Ngọc Linh được sử dụng để hỗ trợ tăng cường thể lực và sức bền, đặc biệt trong việc rèn luyện thể thao và phục hồi sau chấn thương.
• Hỗ trợ hệ thống miễn dịch: Sâm dây Ngọc Linh có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các bệnh tật và bảo vệ sức khỏe tổng thể.
• Tác dụng chống oxy hóa: Sâm dây Ngọc Linh chứa các chất chống oxy hóa tự nhiên, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do và ngăn ngừa quá trình lão hóa.

Kết luận

Sâm dây Ngọc Linh là một loại dược liệu quý giá có nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Loại cây này chứa nhiều thành phần hoá học quan trọng và có tác dụng bổ trung ích khí. Sâm dây Ngọc Linh được sử dụng để tăng cường sức khỏe, hỗ trợ chức năng gan, tiêu hóa, tăng cường thể lực, bảo vệ hệ thống miễn dịch và chống oxy hóa. Tuy nhiên, khi sử dụng sâm dây Ngọc Linh, cần tuân theo liều lượng và hướng dẫn sử dụng của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Xem tiếp: Sâm Ngọc Linh Quảng Nam

Tài liệu tham khảo:

[1] Đỗ Tất Lợi (2000), Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam.

[2] Viện Dược Liệu (2006), Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, Vol. 1.

[3]  Trần Thanh Hà, Hà Vân Oanh và Đỗ Thị Hà (2016), Thành phần hóa học của phân đoạn chiết bằng n-butanol rễ loài đảng sâm Việt Nam (Codonopsis javanica (Blume) Hook.f), Tạp chí Dược học, 56(4).

[4] Trần Thanh Hà, Nguyễn Minh Khởi, Nguyễn Thị Hà và các cộng sự (2014), Thành phần hóa học của rễ đảng sâm, Tạp chí Dược Liệu, 19, tr. 211-215.

[5] Jing-Yu He, Na Ma, Shu Zhu và các cộng sự (2015), The genus Codonopsis (Campanulaceae): a review of phytochemistry, bioactivity and quality control, Journal of natural medicines, 69(1), tr. 1-21.